តើការទិញលក់ផ្ទះនៅប្រទេសកម្ពុជាសម្រាប់ជនជាតិខ្មែរមានដំណើរយ៉ាងដូចម្ដេច?

    ចាប់តាំងពីប្រទេសកម្ពុជាទទួលបានសន្ដិភាពពេញលេញពីភ្លើងសង្រ្គាម  ចំនួនប្រជាជនកម្ពុជាក៏បានកើនឡើងជាលំដាប់ពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ។ រហូតមកទល់នឹងឆ្នាំ ២០២២នេះ យោងតាមស្ថិតិរបស់ https://worldpopulationreview.com/countries/cambodia-population បានបង្ហាញឲ្យដឹងថា ចំនួនប្រជាជនខ្មែរបានកើនឡើងទៅដល់ ១៧,១២៦,៧៥៦ នាក់ ដោយក្នុងនោះ ភ្នំពេញ ដែលជារាជធានីនិងបេះដូងនៃប្រទេសកម្ពុជា ក៏បានក្លាយជាផ្ទះរបស់ប្រជាជនប្រមាណជា ២,២១១,៤៤៤នាក់ផងដែរ។ កត្តាកើនឡើននៃចំនួនប្រជាជន ក៏បានធ្វើឲ្យតម្រូវការផ្នែកលំនៅឋានមានសន្ទុះកើនឡើងផងដែរ។ ដោយដូចដែលយើងបានឃើញស្រាប់ កាលពីសម័យមុនគេចូលចិត្តរស់នៅជាគ្រួសារធំៗ ដែលមានសមាជិកច្រើន បុន្តែនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ផ្នត់គំនិតរបស់មនុស្សមួយភាគធំ គឺចង់បានលំនៅឋានផ្ទាល់ខ្លួនក្នុងការបង្កើត ក្រុមគ្រួសាររបស់ពួកគេ។ ចំណែកឯប្រតិបត្តិការទិញលក់ផ្ទះទៀតសោត គឺមិនមែនឲ្យតែស្រលាញ់ គឺដឹងតែទិញតែម្ដងនោះទេ គឺត្រូវមានរឿងជាច្រើនទៀតដែលអ្នកលក់ និងអ្នកទិញគួរធ្វើការពិនិត្យឲ្យបានជាក់លាក់។ 

តើប្រតិបត្តិការទិញលក់ផ្ទះដំណើរការទៅយ៉ាងដូចម្ដេច? 

    ដោយសារតែការរីកចម្រើន និងស្ថិតនៅក្នុងនាមជាប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍ ប្រទេសកម្ពុជាមិនមែនមានត្រឹមតែ ផ្ទះឈើតាមបែបបុរាណ ផ្ទះវីឡាដែលបានសាងសង់ទៅតាមការរចនារបស់ម្ចាស់ផ្ទះ ឬក៏សំណង់អគារចាស់ៗដែលមានផ្ទះជាជាន់ៗនោះទេ សំណង់ប្រភេទលំនៅឋានបែបទំនើប និងទាន់សម័យ ដូចជាខុនដូ  អាផាតមិន និងគម្រោងផ្ទះបុរីរួមមាន ផ្ទះវីឡាឃីង វីឡាឃ្វីន វីឡាកូនកាត់ វីឡាភ្លោះ វីឡាទោល ផ្ទះល្វែង និងផ្ទះអាជីវកម្មជាដើម ក៏កំពុងតែមានវត្តមាននៅលើទឹកដីសុវណ្ណភូមិមួយនេះ ដូចជាផ្សិតដែលកំពុងរីក។ ទោះបីជាការរៀបរាប់ខាងលើនេះសុទ្ធតែជាប្រភេទលំនៅឋានទាំងអស់មែន ប៉ុន្តែប្រតិបត្តិការទិញលក់ អាចមានភាពស្រដៀងគ្នាច្រើន តែក៏មានភាពខុសគ្នាខ្លះដែរ។

ដូច្នេះលោកអ្នកគួរស្វែងយល់ចំណុចសំខាន់មួយចំនួនខាងក្រោមនេះ៖

ꕤ រឿងដែលគួរពិនិត្យមុនពេលសម្រេចចិត្តទិញផ្ទះ

នៅពេលដែលត្រូវការស្វែងរកលំនៅឋាន លោកអ្នកគួរមានពិនិត្យមើលជាមុននៅព័ត៌មានត្រួសៗពីផ្ទះនោះ ដូចជា៖ 

    * មើលស្ថានភាពរបស់ផ្ទះជាក់ស្ដែង

ផ្ទះមួយចំនួននៅក្នុងការឃោសនា បើយើងមើលពីសម្បកក្រៅ គឺមានសភាពស្អាត និងធម្មតាទេ ប៉ុន្តែពេលខ្លះនៅខាងក្នុងវិញ លោកអ្នកអាចនឹងភ្ញាក់ផ្អើលជាមិនខាន។ បែបនេះហើយទើបអ្នកគួរពិនិត្យមើលថា តើសំណង់ផ្ទះអាចទ្រទ្រង់បានប៉ុណ្ណា (សម្រាប់ផ្ទះចាស់) បន្ទប់គេង បន្ទប់ទឹកមានប៉ុន្មាន ទីធ្លានៅក្នុងផ្ទះមានសភាពយ៉ាងដូចម្ដេច។ ចំណែកឯទីតាំងក៏ជារឿងសំខាន់មួយ ព្រោះថាការរស់នៅក្នុងទីតាំងល្អ នាំឲ្យការរស់នៅប្រចាំថ្ងៃរបស់លោកអ្នករលូនទៅផងដែរ។ ដើម្បីចៀសវាងនូវរឿងទាំងនេះ អាចធ្វើការអញ្ជើញទៅពិនិត្យផ្ទះដែលអ្នកចាប់អារម្មណ៍នោះដោយផ្ទាល់តែម្ដង មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ អ្នកក៏អាចយកស្ថានភាពទាំងនោះ ដើម្បីនិយាយចរចារថ្លៃផងដែរ។ 

    * ធ្វើការប្រៀបធៀបតម្លៃ 

ជាធម្មតា ម្ចាស់ផ្ទះប្រាកដជាចង់លក់ផ្ទះរបស់ខ្លួននៅក្នុងតម្លៃខ្ពស់ហើយ ប៉ុន្តែក្នុងនាមជាអ្នកទិញ អ្នកប្រាកដជាចង់បានតម្លៃសមរម្យ សាកសមនឹងថវិកាដែលបានគ្រោងទុកហើយ ប៉ុន្តែប្រសិនបើជាអ្នកពិតជាស្រលាញ់ទីតាំង ការសិក្សាប្រៀបធៀបតម្លៃក៏ជាចំណុចសំខាន់មួយក្នុងការទទួលផ្ទះដែលអ្នកចង់បានក្នុងតម្លៃទីផ្សារ ឬអាចក្រោមទីផ្សារទៀតផង។ 

ꕤ តើរវាងចំណាយក្នុងការទិញផ្ទះចាស់ឬផ្ទះថ្មី មួយណាខ្ពស់ជាង?

ផ្ទះចាស់គឺសំដៅទៅដល់ផ្ទះដែលមានគេធ្លាប់នៅក្នុងរយៈពេលណាមួយ។ ចំណែកឯផ្ទះថ្មី គឺសំដៅទៅលើការទិញពីម្ចាស់គម្រោងផ្ទាល់ ឬក៏ម្ចាស់ផ្ទះទិញហើយទុកសម្រាប់លក់ចេញវិញ។

ꕤ ប្រភេទប្លង់កម្មសិទ្ធិ 

នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ប្លង់កម្មសិទ្ធិនៃអចលនវត្ថុបានបែងចែកជា៦ប្រភេទ ប៉ុន្តែសម្រាប់ប្លង់កម្មសិទ្ធិដែលជាប់ទាក់ទងនឹងការទិញលក់លំនៅឋាន គឺមានចំនួន៣ ធំៗតែប៉ុណ្ណោះរួមមាន៖

១, ប្លង់រឹង

• ជាបណ្ណកម្មសិទ្ធិដែលល្អបំផុតក្នុងប្រទេសកម្ពុជា

• មានភាពរឹងមាំខ្លាំងបំផុតលើការកាន់កាប់អចលនទ្រព្យក្នុងប្រទេសកម្ពុជា

• ជាប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដែលផ្ដល់ដោយក្រសួងរៀបចំដែនដីនគរូបនីយកម្ម។

• ប្រសិនបើមានជម្លោះ អ្នកដែលកាន់កាប់ប្លង់រឹងមានសង្ឃឹមក្នុងការឈ្នះច្រើន

• ប្លង់រឹងមានព័ត៌មានលម្អិតដែលបានទទួលស្គាល់និងបញ្ជាក់យ៉ាងត្រឹមត្រូវថ្នាក់ជាតិជាមួយនឹងការិយាល័យសុរិយោដី

• ការផ្ទេរប្លង់រឹងជាទូទៅធ្វើឡើងក្នុងរយៈពេល ១២ សប្តាហ៍

• ប្លង់រឹងមិនអនុញ្ញាតឱ្យកាន់កាប់ដោយជនបរទេសឡើយ។ 

២, ប្លង់ទន់៖

• ទម្រង់ទូទៅមួយនៃប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិហើយជាទូទៅប្លង់នេះត្រូវបានចេញជូននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ពីព្រោះការកាត់ប្លង់មានងាយស្រួល និងឆាប់រហ័ស ចំណាយតិច

• ជាប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដែលទទួលស្គាល់ដោយអាជ្ញាធរថ្នាក់ក្រោមជាតិ[ខណ្ឌ និងសង្កាត់]

• ត្រូវបានផ្ដល់ដោយការិយាល័យសង្កាត់ ឬខណ្ឌហើយមិនទាន់បានចុះឈ្មោះជា លក្ខណៈជាតិឡើយ ប៉ុន្តែវានៅតែត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិស្របច្បាប់

• ប្លង់ទន់ជាទូទៅក៏មិនអនុញ្ញាតឱ្យកាន់កាប់ដោយជនបរទេសដែរ។

៣, ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិរួម

• ប័ណ្ណនេះប្រើសម្រាប់ការកាន់កាប់ជាឯកជនក្នុងអគារសហកម្មសិទ្ធិ(ត្រូវបានគេស្គាល់ថាប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិរួម)

• ជាទម្រង់ថ្មីមួយនៃកម្មសិទ្ធិ ដែលអាចអនុញ្ញាតឱ្យជនបរទេសកាន់ កាប់អចលនទ្រព្យដោយស្របច្បាប់ក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបាន

• ជនបរទេសអាចក្លាយជាកម្មសិទ្ធិករស្របច្បាប់នៃយូនីតនៃអគារសហកម្មសិទ្ធិ ប៉ុន្តែជន បរទេសអាចទិញចាប់ពីជាន់ទី១ ឡើងទៅ (មានន័យ ពួកគេមិនអាចទិញជាន់ផ្ទាល់ដី ឬ ជាន់ទី១ បានទេ)។ មួយវិញទៀត ជនបរទេសអាចកាន់កាប់ត្រឹមត្រែ ៧០% នៃចំណែកឯកជនទាំងអស់នៃអគារសហកម្មសិទ្ធិ។

• ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិរួមមានអនុភាពតិចជាងប្លង់កម្មសិទ្ធិរឹង ក៏ប៉ុន្តែប្លង់កម្មសិទ្ធិរួមនេះ កំពុងតែមានការកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំងនាពេលបច្ចុប្បន្ន ដោយគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ថ្មី ជាច្រើនផ្ដល់នូវប្រភេទនៃប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិរួមនេះ។

• ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិរួម ត្រូវបានចេញដោយក្រសួងរៀបចំដែនដីនគរូបនីយកម្មនិងសំណង់ ដែលមានន័យថាប្លង់នេះត្រូវបានទទួលស្គាល់នៅថ្នាក់ជាតិ។

ꕤ ការកក់ប្រាក់

តាមនិយមន័យ ដែលមានចែងក្នុងមាត្រា ៥១៥ នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណី កិច្ចសន្យាទិញលក់ គឺជាកិច្ចសន្យាមួយ ដែលភាគីម្ខាង ហៅថា “អ្នកលក់” មានករណីយកិច្ចត្រូវផ្ទេរកម្មសិទ្ធិលើវត្ថុណាមួយ ទៅឲ្យភាគីម្ខាងទៀត ហៅថា “អ្នកទិញ” ហើយអ្នកទិញនេះ មានករណីយកិច្ចទូទាត់លុយ ជាថ្លៃវត្ថុនោះ ទៅឲ្យអ្នកលក់។ ប្រសិនបើអ្នកទិញប្រាកដចិត្តពិតជាចង់ទិញផ្ទះនោះមែន អ្នកទិញអាចធ្វើការកក់ប្រាក់ដើម្បីតម្កល់ទុកជាមួយម្ចាស់ផ្ទះក្នុងការធានា។ 

នៅក្នុងកិច្ចសន្យាទិញលក់ ការបង់ប្រាក់កក់មិនមែនជាកាតព្វកិច្ចដែលត្រូវតែធ្វើទេ ក៏ប៉ុន្តែ ច្បាប់ក៏មិនបានហាមឃាត់ដែរ មានន័យថា វាអាស្រ័យទៅតាមការកំណត់របស់អ្នកទិញ និងអ្នកលក់។ ក្រមរដ្ឋប្បវេណីមានចែងអំពីរឿងប្រាក់កក់នេះ គឺចែងត្រង់មាត្រា ៥១៨ ដែលថា បើអ្នកទិញបានបង់ប្រាក់កក់ទៅឲ្យអ្នកលក់ អ្នកទិញអាចរំលាយកិច្ចសន្យាទិញលក់វិញ ដោយបោះបង់ប្រាក់កក់នេះចោល។ ចំពោះអ្នកលក់វិញ ក៏អាចរំលាយកិច្ចសន្យានេះបានដែរ ដោយត្រូវសងប្រាក់ស្មើនឹង ២ដង នៃប្រាក់កក់នេះមកវិញ (មានន័យថា ត្រូវប្រគល់ប្រាក់កក់មកឲ្យអ្នកទិញវិញ ហើយត្រូវបូកបន្ថែមពីលើ នូវប្រាក់សំណង ដែលស្មើនឹងប្រាក់កក់នេះ)៕

ꕤ ដំណើរនៃការទិញលក់ផ្ទះ 

(១) នីតិវិធីការផ្ទេរកម្មសិទ្ធិអចលនវត្ថុមាន ៥ ដំណាក់កាលធំៗរួមមាន៖

១, បំពេញឯកសារនៅការិយាល័យភូមិបាល

ភាគីទាំងសងខាង ឬអ្នកទទួលបានសិទ្ធិ ត្រូវមកការិយាល័យរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម សំណង់ និងភូមិបាលក្រុង ស្រុក ខណ្ឌ (ដែលជាទូទៅគេហៅថា ការិយាល័យភូមិបាល) ដែលអចលនទ្រព្យនោះស្ថិតនៅ ដើម្បីបំពេញឯកសារនានា នៅមុខមន្ត្រីភូមិបាល ដោយមានសាក្សីមកជាមួយផង។

ភាគីទាំងសងខាង ត្រូវភ្ជាប់មកជាមួយនូវឯកសារចាំបាច់មួយចំនួនដូចជា៖

– កិច្ចសន្យាទិញ-លក់ (លិខិតលក់ផ្តាច់ សម្រាប់ការផ្ទេរកម្មសិទ្ធិក្នុងករណីទិញ-លក់)

– អត្តសញ្ញាណប័ណ្ណ (មានបញ្ជាក់ពីសាលាក្រុង ស្រុក/ ខណ្ឌ)

– សេចក្តីចម្លងសំបុត្រអាពាហ៍ពិពាហ៍ (ប្រសិនបើជាទ្រព្យប្តីប្រពន្ធ)

– ឯកសារបញ្ជាក់អត្តសញ្ញាណ (នៅលីវ រៀបការ និង លែងលះ….)

– និងឯកសារផ្សេងៗទៀត ទៅតាមតម្រូវការជាក់ស្តែងនៃអចលនទ្រព្យនោះ។

២, ប្រថាប់ត្រាដោយអាជ្ញាធរឃុំ-សង្កាត់

បន្ទាប់ពីបំពេញឯកសារនៅការិយាល័យភូមិបាលរួចរាល់ហើយ ម្ចាស់ដី ត្រូវយកឯកសារនោះ ទៅឱ្យអាជ្ញាធរឃុំ-សង្កាត់ ដែលអចលនទ្រព្យនោះស្ថិតនៅ ដើម្បីត្រួតពិនិត្យនូវភាពស្របច្បាប់ និងប្រថាប់ត្រាលើឯកសារទាំងអស់នោះ។

៣, កសាងសាលកបត្រក្បាលដី និងពិនិត្យទីតាំង

បន្ទាប់ពីប្រថាប់ត្រារួចហើយ ម្ចាស់ដី ត្រូវបន្តយកឯកសារនោះទៅការិយាល័យភូមិបាលវិញ ដើម្បីមន្ត្រីអនុវត្តនីតិវិធីបន្ត។ មន្ត្រីភូមិបាល នឹងធ្វើការងារផ្ទេរសិទ្ធិអចលនទ្រព្យនោះ ដោយចុះទៅពិនិត្យទីតាំង កសាងសាលកបត្រក្បាលដី សម្រង់ពត៌មានក្បាលដី កសាងកំណត់ហេតុចុះវាស់វែង និងកសាងឯកសាររណបផ្សេងៗទៀតដែលពាក់ព័ន្ធ។

៤) សុំការអនុម័តមន្ទីរសុរិយោដី និងបង់ពន្ធ

ចំពោះដីដែលចុះបញ្ជីរួច (ប្លង់រឹង) ម្ចាស់ដីត្រូវយកឯកសារទាំងអស់នោះ ទៅច្រកចេញចូលតែមួយនៅមន្ទីររៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម សំណង់ និងសុរិយោដី (ឬហៅថាមន្ទីរសុរិយោដី) ដែលអចលនទ្រព្យនោះស្ថិតនៅ។ មន្ត្រីសុរិយោដីនៅទីនោះ នឹងធ្វើការត្រួតពិនិត្យឯកសារទាំងនោះ។ ក្នុងករណីដែលឯកសារគ្រប់គ្រាន់តាមច្បាប់ហើយនោះ មន្ត្រីនឹងហៅម្ចាស់មកបង់សេវាសុរិយោដី និងយកឯកសារទៅបង់ពន្ធនៅសាខាពន្ធដារដែលអចលនទ្រព្យនោះស្ថិតនៅ។

តែចំពោះដីដែលមិនទាន់ចុះបញ្ជី (ប្លង់ទន់) ក្រោយពីមន្ត្រីចុះវាស់វែង និងធ្វើកំណត់ហេតុរួចរាល់ហើយ (ដំណាក់កាលទី ៣) ការិយាល័យភូមិបាល នឹងរៀបចំឯកសារ ដើម្បីឱ្យអ្នកស្នើសុំយកឯកសារទៅបង់ពន្ធប្រថាប់ត្រា៤%។

៥) ចារឹកឈ្មោះលើប្លង់ដី

ជំហានចុងក្រោយ បន្ទាប់ពីបង់ពន្ធរួចហើយ សម្រាប់ដីដែលបានចុះបញ្ជីរួច (ប្លង់រឹង) ម្ចាស់ដី ត្រូវកាន់ឯកសារទាំងអស់មកមន្ទីរសុរិយោដីម្តងទៀត ដើម្បីមន្ត្រីធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពអំពីម្ចាស់ដី នៅក្នុងប្រព័ន្ធកុំព្យូទ័រ និងធ្វើលេខាចារឹកលើប្លង់ដីនោះ។ ម្ចាស់ដីថ្មី នឹងទទួលបានប្លង់កម្មសិទ្ធិនោះ នៅពេលនីតិវិធីទាំងអស់នេះបានបញ្ចប់។

ចំណែកដីដែលមិនទាន់ចុះបញ្ជី (ប្លង់ទន់) ក្រោយពី បានបង់ពន្ធរួចរាល់ហើយ អ្នកស្នើសុំត្រូវយកបង្កាន់ដៃបង់ពន្ធរួចរាល់នោះ ទៅការិយាល័យភូមិបាលវិញ ដើម្បីមន្ត្រីពិនិត្យ និងសម្រេច ដើម្បីបញ្ចប់ការផ្ទេរសិទ្ធិកាន់កាប់ អចលនទ្រព្យ ជូនម្ចាស់ថ្មី ត្រឹមថ្នាក់ស្រុក-ខណ្ឌ។ ពេលនោះ លោក-អ្នកនឹងទទួលសំណុំ ឯកសារនៃការផ្ទេរសិទ្ធិអចលនទ្រព្យដែលបានផ្ទេរសិទ្ធិត្រឹមត្រូវឱ្យទៅឈ្មោះម្ចាស់ថ្មី។

ꕤ ប្រសិនបើមិនមានថវិកាគ្រប់គ្រាន់ ត្រូវស្នើកម្ចីយ៉ាងដូចម្ដេច? 

ក្នុងករណីដែលអ្នកទិញមិនមានថវិកាគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការទិញផ្ទះ ពួកគាត់អាចស្នើឥណទានទិញផ្ទះជាមួយធនាគារ ឬ បង់រំលស់ជាមួយនឹងម្ចាស់គម្រោងលំនៅឋាន(សម្រាប់ផ្ទះថ្មី ជាប្រភេទខុនដូ អាផាតមិន និង ផ្ទះបុរី) បាន។ 

តើលោកអ្នកអាចស្នើឥណទានបានដោយវិធីណាខ្លះ?

១. ការស្នើសុំឥណទានពីធនាគារ៖ ជាដំបូង អ្នកត្រូវតែពិចារណាលើចំណុចទាំងពីរនេះ មុននឹងស្នើសុំកម្ចីពីធនាគារ។

     ក. ផ្តល់ភស្តុតាងនៃប្រាក់ចំណូល៖ ភស្តុតាងរបស់ប្រាក់ចំណូលគឺជាមូលដ្ឋានដ៏សំខាន់សម្រាប់ធនាគារដើម្បីវាយតម្លៃថា តើអ្នកខ្ចីមានលទ្ធភាពសងប្រាក់កម្ចី ហើយក្នុងកម្រិតធំវាកំណត់ថា តើពាក្យសុំកម្ចីអាចត្រូវអាចអនុម័តឬអត់។

     ខ. ជ្រើសរើសធនាគារដែលផ្តល់ប្រាក់កម្ចីដែលគួរឱ្យទុកចិត្ត និងមានភាពរឹងមាំផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ៖ កម្ចីទិញផ្ទះនៅកម្ពុជាមានអត្រាការប្រាក់ប្រភេទបណ្តែត។ ម្យ៉ាងវិញទៀត ក្នុងអំឡុងពេលខ្ចីប្រាក់ ធនាគារផ្តល់ប្រាក់កម្ចីក៏អាចផ្លាស់ប្តូរអត្រាការប្រាក់ឥណទានរបស់អ្នកបាន។ ដូច្នេះហើយ នៅពេលជ្រើសរើសធនាគារផ្តល់ប្រាក់កម្ចី អ្នកត្រូវតែជ្រើសរើសធនាគារដែលគួរឱ្យទុកចិត្ត មានគោលការត្រឹមត្រូវ និងរឹងមាំផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ។

២. ស្នើសុំប្រាក់កម្ចីពីម្ចាស់គម្រោង៖ ប្រសិនបើប្រាក់កម្ចីដែលអ្នកបានស្នើសុំទៅធនាគារក្នុងស្រុកបរាជ័យ អ្នកក៏អាចជ្រើសរើសស្នើសុំប្រាក់កម្ចីពីអ្នកអភិវឌ្ឍន៍ផងដែរ។ អ្នកអភិវឌ្ឍន៍ខ្លះក៏ផ្តល់ប្រាក់កម្ចីផងដែរ នីតិវិធីនឹងងាយស្រួលជាងបន្តិច ប៉ុន្តែអត្រាការប្រាក់គឺខ្ពស់គួរសម។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ គួរកត់សម្គាល់ថាមានអ្នកអភិវឌ្ឍន៍មួយចំនួននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាមានតម្លាភាពតិចតួចក្នុងប្រតិបត្តិការរបស់ពួកគេ។ ដូច្នេះប្រសិនបើអ្នកចង់ជៀសវាងបញ្ហានៅពេលអនាគត អ្នកត្រូវតែធ្វើការស៊ើបអង្កេតលម្អិតអំពីក្រុមហ៊ុនអភិវឌ្ឍន៍ដែលអ្នកគ្រោងនឹងទិញជាមុនសិន។

ꕤ ថ្លៃចំណាយផ្សេងៗ 

មិនថាអ្នកទិញផ្ទះថ្មីក្នុងប្រភេទណា ឬជាផ្ទះចាស់ក៏ដោយ អ្នកមិនអាចចៀសផុតអំពីថ្លៃចំណាយផ្សេងៗក្រៅពីតម្លៃផ្ទះសរុបបាននោះឡើយ រួមមាន៖

តារាងខាងក្រោមនេះជាព័ត៌មានត្រួសៗអំពីថ្លៃចំណាយរបស់អ្នកលក់និងអ្នកទិញ

ក. ថ្លៃពន្ធប្រថាប់ត្រា៖ ជាពន្ធប្រភេទក្នុងការសម្គាល់លើការផ្ទេរកម្មសិទ្ធិ ឬសិទ្ធិកាន់កាប់អចលនទ្រព្យ ឬជាពន្ធដែលត្រូវបង់នៅពេលមានការទិញលក់ឬដោះដូរអចលនទ្រព្យ ចំពោះអចលនទ្រព្យដែលមានតម្លៃច្រើនជាង ១០០លានរៀល។ អត្រាពន្ធដែលត្រូវបង់ស្មើនឹង៤ភាគរយនៃតម្លៃអចលនទ្រព្យទាំងមូល(វិធីគណនា) ។ កាតព្វកិច្ចក្នុងការបង់ពន្ធជារបស់អ្នកទទួលសិទ្ធិចុងក្រោយគេបង្អស់ (អ្នកទិញ) ប៉ុន្តែអ្នកក៏អាចធ្វើការចរចារជាមួយអ្នកលក់ក្នុងការចេញថ្លៃសេវាបាន។ (ដោយស្ថិតនៅក្នុងសម័យកាលមានជំឆ្លង រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានធ្វើការលើកលែងចំពោះលំនៅឋានដែលមានតម្លៃក្រោម៧ម៉ឺនដុល្លារអាមេរិករហូតដល់ចុង ឆ្នាំ២០២២)

ខ. ពន្ធលើចំណេញមូលធន៖ ត្រូវអនុវត្តលើចំណេញមូលធនសម្រេចបានពីការលក់ឬផ្ទេរមូលធននៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជានិងនៅបរទេសចំពោះរូបវន្តបុគ្គលនិវាសនជន និង មូលធននៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាចំពោះរូបវន្តបុគ្គលនិងនីតិបុគ្គលអនិវាសនជន។ អត្រាពន្ធលើចំណេញមូលធន ស្មើនឹង២០% (វិធីគណនា)។ ម្ចាស់ផ្ទះជាអ្នកទទួលខុសត្រូវលើកាតព្វកិច្ចមួយនេះ (ប៉ុន្តែរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានចេញសេចក្ដីប្រកាសលើកលែងការប្រមូលពន្ធលើចំណេញមូលធនរហូតដល់ចុងឆ្នាំ២០២៤) ។

គ. ពន្ធលើអចលនទ្រព្យ៖  គឺជាប្រភេទពន្ធប្រចាំឆ្នាំ។ បន្ទាប់ពីអ្នកទទួលបានសិទ្ធិជាម្ចាស់ផ្ទះហើយ មានកាតព្វកិច្ចបង់ពន្ធលើអចលនទ្រព្យ។ ពន្ធនេះប្រមូលចំពោះអចលនទ្រព្យដែលមានតម្លៃលើសពី ១០០លានរៀលនិងមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ អត្រាពន្ធស្មើនឹង០.១ភាគរយ(វិធីគណនា)។   

ឃ. ថ្លៃសេវាភ្នាក់ងារអចលនទ្រព្យ៖ ជាទូទៅ ប្រសិនបើអ្នកលក់ធ្វើការពឹងពាក់លើភ្នាក់ងារអចលនទ្រព្យដើម្បីលក់ចេញនោះ ថ្លៃសេវាគឺ៣% នៃតម្លៃផ្ទះសរុប។ ប៉ុន្តែក៏មានករណីខ្លះ ប្រសិនបើម្ចាស់ផ្ទះមិនចង់លក់ផ្ទះរបស់គាត់ អ្នកទិញក៏អាចស្វែងរកជំនួយពីភ្នាក់ងារអចលនទ្រព្យក្នុងការជួយបញ្ចុះបញ្ចួលម្ចាស់ផ្ទះ ចំណែកឯថ្លៃសេវា គឺស្ថិតទៅលើគោលការណ៍ក្រុមហ៊ុន ឬ ការចរចារផ្ទាល់ជាមួយភ្នាក់ងាររូបនោះ។ 

ង. ថ្លៃសេវាផ្ទៀងផ្ទាត់ប្លង់៖ បន្ទាប់ពីធ្វើការចរចាររវាងអ្នកលក់ និងអ្នកទិញរួចរាល់ អ្នកទិញត្រូវធ្វើការផ្ទៀងផ្ទាត់ប្លង់កម្មសិទ្ធិ ដើម្បីបញ្ជាក់ថាជារបស់ម្ចាស់ផ្ទះពិតប្រាកដមែន នៅក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ ដែលថ្លៃសេវាប្រមាណ ៥០,០០០ រៀល ចំណែកឯថ្លៃសេវាសម្រាប់បញ្ចូលឈ្មោះជាម្ចាស់ថ្មីលើឯកសារច្បាប់ នឹងត្រូវការចំណាយប្រហែលជា ៦០០,០០០រៀល។ 

ច. ថ្លៃបន្ទាប់បន្សំរួមមាន៖ ថ្លៃជួលមេធាវី ថ្លៃបង់ធានារ៉ាប់រង(ប្រសិនបើអ្នកទិញផ្ទះតាមរយៈឥណទាន) ថ្លៃគ្រប់គ្រងអចលនទ្រព្យ ថ្លៃចំណត ថ្លៃសម្អាត ថ្លៃសហគមន៍ ថ្លៃសម្រាម។ល។ (ប្រសិនបើលោកអ្នកទិញជាប្រភេទខុនដូ ឬ ផ្ទះក្នុងគម្រោងបុរី តែលោកអ្នកសូមកុំភ្លេចចរចារ ឬស្នើទៅកាន់ម្ចាស់គម្រោងសិនដើម្បីទទួលបានសេវាទាំងអស់នេះដោយឥតគិតថ្លៃក្នុងរយៈពេលណាមួយ)។ 

     ដូចដែលលោកអ្នកបានឃើញស្រាប់ហើយ អំពីព័ត៌មានត្រួសៗនៃប្រតិបត្តិការទិញឬ លក់ផ្ទះ ប្រភេទនៃប្លង់កម្មសិទ្ធិ ថ្លៃសេវាសម្រាប់ចំណាយផ្សេងៗ ឬក៏ការស្នើរសុំឥណទានសម្រាប់ទិញផ្ទះ ដោយរឿងទាំងអស់នេះ គឺមានភាពស្មុគស្មាញ និងត្រូវការពិនិត្យឲ្យបានច្បាស់លាស់។ ខមភើស សង្ឃឹមថា អត្ថបទមួយនេះ អាចជាជំនួយដល់អ្នកអាន ដែលមានបំណងទិញផ្ទះថ្មីជាលើកដំបូងរបស់ខ្លួន ឬ ក៏ចង់ធ្វើការផ្លាស់ប្ដូរលំនៅឋាន ឲ្យកាន់តែមានដំណើរការរលូន និងជោគជ័យ។ ហើយប្រសិនបើលោកអ្នក មិនចង់មានការព្រួយបារម្ភច្រើន ឬ ចង់ស្វែងរកផ្ទះនៅក្នុងក្ដីស្រមៃដោយមិនចាំបាច់ប្រើកម្លាំងច្រើន សូមកុំភ្លេច ខមភើស រៀលអ៉ីស្ទេត ដែលជាក្រុមហ៊ុនអចលនទ្រព្យមានព៏ត៌មានដ៏សម្បូរបែបនិងប្រកបដោយគុណភាពនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ សម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែម សូមកុំស្ទាក់ស្ទើរក្នុងការទំនាក់ទំនងមកកាន់លេខ +855(0)-81 35 54 14，+855(0)-17 65 68 57។